Lastik Patlaması ve Tamiri

Lastik Patlaması ve Tamiri
Her sürücünün karşılaşabileceği olaylardan bir tanesi de lastik patlamalarıdır. Hiç umulmadık zamanda başa gelebilecek bu tip olaylarda seyir halindeki sürücüler soğukkanlı bir davranış içinde en kısa zamanda en yakın ve uygun, emniyetli yere gelerek aracı durdurmalılardır. Lastik patlamasına çoğunlukla neden olan etkenlerin başında dönen tekerleğe zeminde bulunan metal cismin girmesi ile yaşanır. Toprak, parke veya asfalt zemin üzerinde yatmakta olan çivi, vida, metal benzeri sivri uçlu, başlı parçalar üzerinden geçişte dik açıyla karşılayan lastik bunları bünyesine alır ve her dönüşte metal parça lastik içinde derinlere doğru, boyu kadar ilerler. Araştırmalara bakıldığında, araçta arka lastiklerdeki patlamalara ön lastiğe oranla daha sık rastlanmaktadır. Bunun nedeni yerde yatan metal parça üzerinden birden geçen ön lastik buna hareket kazandırarak parende attırır, aynı çizgide arkadan gelen arka lastikle hareket halindeki dik karşılaşan metal lastiğe saplanır. Bu durumlarda saplanan metal parçanın boyu ve kalınlığı önem kazanır. Lastik dişleri arasına sıkışarak saplanan kalın somunlu vidaların aşırı hızla dönmekte olan lastiğin yarılmasına ve bu yarılmanın hızla büyümesine bile sebep olduğu görülebilmektedir. Ani sönmelerin yanı sıra lastikte birkaç hafta sürebilen hava kaçırmalarına da rastlanabilir.Genellikle lastik bünyesine giren ince vücutlu çivi benzeri metaller sönmenin yavaş gerçekleşmesine neden olurken, sübop dan hava kaçırmalara veya jantlarda vuruklardan meydana gelebilecek deformasyonların sebep olduğu da gözlenebilir. Bir başka neden ise lastik yanağının jantla temas yüzeyine sürülen kayganlaştırıcı emülsiyonun kuruması, jantta zamanla olabilecek karıncalanmalar sonucu doğabilen problemler olarak sayılabilir. Bu tip vakalar dişleri aşınmış lastiklerde daha sık görülür. Lastik sönmesine bunun dışında başka durumlarda da rastlanabilir örneğin sivri ve keskin çakıl taşlı mıcır dökülmüş yollarda seyir halinde veya dar alanda yapılacak keskin ani, manevralarda lastik yanağına saplanabilecek veya temas anındaki zorlamalarla tabana nazaran daha hassas olan lastiğin yanaklarını kesen taşlar tahribata sebep olur. Lastik yanaklarında ki kesiklere buzlu ortamlarda, kaldırım platformlarına çıkışta veya sürtmelerde de rastlanmaktadır. Park halinde bırakıldıktan sonra vuku bulacak lastik sönmeleri tehlike yaratmazken seyir halinde ki patlamalarda hava basıncını kaybetmeye başlayan lastik direksiyonun ağırlaşmasına ve aracın istem dışı bir başka yöne doğru kuvvetle gitmek istemesi olarak kendini gösterir. Havası kaçmış lastikle yola devam halinde lastik içinde bulunan tel omurganın kırılmasına dolaysıyla deforme olmasına sebep olurken jant, lastiği çiğneyerek deliğin, yarığın büyümesine, parçalanmasına neden olur. En kısa zaman ve uygun yerde duran sürücü ilk iş olarak flaşörleri yakmalı, uyarı, ikaz işaretlerini koymalıdır. Zaman zaman yapılan kontroller ile ihtiyaç halinde kullanılabilir durumdaki yedek lastik çıkarılarak aracın altına doğru yatırılmalı ve araç krikoya alınmadan jantı tutan biconlar hafifçe gevşetilmelidir. Bazı durumlarda uzun süre çok yol yapmış, sökülmemiş bicon vidaları adeta yuvasına kaynamışcasına açılmakta zorluk çıkarabilirler, böyle durumlarda yerine iyice oturtulan bicon anahtarının kuvvet kolu ek bir başka boru ile uzatılarak güç kazanılabileceği gibi, biconlar etrafına, yivlerine yağ döküp bir müddet beklemek, pas sökücü sperey sıkmak, bicon üstüne düzgün çekiç darbeleri ile biconu sıkıştıran toz , kum, pas benzeri birikimlerden kurtarma yolları bazı hallerde çözüm olabilir. Kol gücü gerektiren biconları açma işi mutlaka araç kaldırılmadan yapılmalıdır, zira krikoyla yükseltilen aracın lastik üzerine binen ağırlığı kalkınca biconların açılması daha da imkansız hale gelebilir. Biconlar ise tekerleğin dönüş yönünün tam tersi istikametinde açılır. Araç bu durumda geri gitme veya zorlanma eğilimi gösterirse, zemin meyilli ise, takoza almak, el frenini çekmek, bir başka kişinin frene sıkıca basması denenmelidir. Yerine yerleştirilen kriko ile (Bazı Amerikan araçları tampondan kalkar) yerden teması kesilerek yükseltilen aracın değiştirilmesi gereken tekerleği çıkarılmalı ve yerine (stepne) yedek lastik yerleştirilmelidir. Bu da önce bir biconun karşılığı delik yuvası bulunarak bicon takılıp tekerleği taşıma işini görmeye başlayan bicondan sonra diğerleri daha kolay takılıp çapraz sırasıyla sıkılmalı ve araç krikodan indirilerek aynı sırayla tekerlek yerinde sıkılarak araç seyre hazır hale getirilmelidir. Her an üç lastikle kalma rizikosuna karşı patlak lastik en kısa zaman ve en yakın tamircide kullanıma hazırlanmalıdır.